Για το βίωμα της θεολογίας μέσα στην οικογένεια, για τις σύγχρονες αγιασμένες μορφές που γνώρισε, για την τεχνητή νοημοσύνη, καθώς και για τα θέματα βιοηθικής, μίλησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος την Τετάρτη (26/11) στην εκπομπή «Επικαιρότητα» του ραδιοφώνου της Πεμπτουσίας Pemptousia FM.
Ακούστε τη συνέντευξη:
Στο στούντιο οι δημοσιογράφοι της Πεμπτουσίας και του Πρακτορείου «Ορθοδοξία», Δημήτρης Στρουμπάκος και Νικόλαος Ζαΐμης.
Απαντώντας σε ερώτηση για το πλούσιο συγγραφικό του έργο, είπε: “Δεν είναι δικό μου το έργο, είναι του Θεού”. “Όλοι εμπνέονται από κάτι. όταν δείτε και επιστήμονες και λογοτέχνες, όταν δείτε διαφόρους ανθρώπους που ασχολούνται με την τέχνη, θα δείτε ότι κάπου εμπνεύστηκαν. Εγώ λέω ότι αυτό ξεκίνησε από το σπίτι μου. Είναι η οικογένεια. Οι γονείς μου ήταν ευλαβείς, ευσεβείς, ήταν άνθρωποι της Εκκλησίας. Ο πνευματικός τους τους είπε ότι πρέπει να παντρευτείτε. Ο πατέρας μου είχε μία επιθυμία να πάει να γίνει μοναχός στο Άγιον όρος και ο πνευματικός του δεν τον άφησε και αυτός του είπε ότι θα παντρευτείς. Αυτός ο πόθος του πατέρα μου υπήρχε πάντα μέσα του. Για αυτό θυμάμαι από μικρό παιδί, όχι μόνο το ότι μας πήγαινε στην Εκκλησία, διάβαζε βιβλία σχετικά. Είχε μπροστά του πάντοτε την κλίμακα του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου. Εμείς μεγαλώσαμε διαβάζοντας και εμείς την κλίμακα του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου. Μας έλεγε ιστορίες από το Γεροντικό. Διάβαζε. Είχε αυτόν τον πόθο που ήθελε να γίνει μοναχός και δεν έγινε, αυτόν τον εξέφραζε με τα διαβάσματα, με το Γεροντικό και μας τα έλεγε εμάς”, ανέφερε και πρόσθεσε:
“Θυμάμαι δε ότι η μητέρα μου, ήταν ένας ασκητής εκεί πάνω στα Ζαγόρια ένας ο οποίος λεγόταν Ιερομόναχος Ιάκωβος Μπολοδήμος, μεγάλος ασκητής. Με πήρε η μητέρα μου για να πάμε να τον δούμε. Ήμουνα 4-5 ετών. Και με ευλόγησε. Και λέει η μητέρα μου “πέστε κάτι στο παιδί”. Και λέει “να λες την ευχή Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με. Και όχι μια φορά, γιατί με μια χαψιά, λένε στα Γιάννενα μια χαψιά μια μπουκιά, με μια χαψιά δεν χορταίνει ο άνθρωπος. Από τότε άκουσα την πρώτη φορά για την ευχή”.
Οι σύγχρονες αγιασμένες μορφές που γνώρισε ο Σεβασμιώτατος
Στη συνέχεια, αναφερόμενος στη γνωριμία του με τον Άγιο Καλλίνικο, είπε:
“Πήγα κοντά του όταν έγινε Μητροπολίτης Εδέσσης. Και γνώρισα πραγματικά έναν ασκητή επίσκοπο. Και θα έλεγα ότι με αγάπησε. Δεν με τσαλάκωσε, δηλαδή τον πόθο που είχα να γνωρίσω Αγίους, να μάθω την ασκητική ζωή, δεν μου τον περιόρισε. Μου τον ικανοποίησε. Και μου έλεγε πήγαινε παιδί μου στον Άγιον Όρος. Και πήγαινα γνώριζα τους Αγίους. Μετά τον Άγιο Σωφρόνιο. Και όταν επέστρεφα στην Έδεσσα, μου έλεγε “πες μου τι σου είπαν αυτοί για να ωφεληθώ και εγώ”. Ένας πνευματικός με απόλυτη ελευθερία στα πνευματικά του παιδιά. Ήμουν σχεδόν το μοναδικό στενό πνευματικό παιδί που έμεινα μαζί του μέσα στη Μητρόπολη. Όμως μου άνοιγε δρόμος. Δεν με έκλεινε. Δεν με περιόριζε. Μου ανέπτυξε αυτό το πόθο το οποίο είχα από τα μικρά μου χρόνια“.
Έπειτε μίλησε για την γνωρίμια του μεταξύ άλλων με τον Άγιο Παΐσιο, τον Άγιο Εφραίμ τον Κατουνακιώτη. “Και αυτοί με έθρεψαν πραγματικά με το Ορθόδοξο Αγιορείτικο ψωμί, εννοώ μεταφορικά το λέω, αυτό το οποίο ζούσαν και μου το μετέδιδαν αυτό. Έτσι απέκτησα την αγάπη σε αυτή την ησυχαστική παράδοση της Εκκλησίας που είναι η βάση της θεολογίας και οι προϋποθέσεις της Ορθοδόξου θεολογίας”.
Απαντώντας στην ερώτηση του πώς μπορεί κανείς να αναπτύσσεται πνευματικά τόνισε:
“Νομίζω η Εκκλησία κατέχει τη βάση. Δηλαδή η βάση είναι η Εκκλησία με τη Θεία Λειτουργία της, με τα Μυστήριά της, με τη Λατρεία της, με τα Τροπάρια τα οποία ψάλλουμε. Δηλαδή υπάρχει η υποδομή. Βεβαίως έχει στρέψει μια άλλη παράδοση, λειτουργεί και η εκκοσμίκευση, μπαίνουν στα παιδιά άλλα πρότυπα, άλλα ιδανικά, άλλος τρόπος ζωής. Όμως υπάρχουν οι βάσεις και είναι πολύ σημαντικό το ότι υπάρχουν οι ενορίες, υπάρχουν οι ιερείς, υπάρχουν οι ακολουθίες, ακούγεται η καμπάνα. Αυτό δεν το δίνουμε πολύ σημασία εμείς. Όταν πάει κανείς στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στην Αμερική και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν ακούει την καμπάνα. Και όταν ακούμε κάθε πρωί, κάθε βράδυ, κάθε απόγευμα, στον Εσπερινό, όταν γίνεται η Θεία λειτουργία, ακούγεται αυτή η καμπάνα. Είναι μια πρόκληση και μια πρόσκληση. Επομένως αυτό, οι βάσεις υπάρχουν”.
Το ζήτημα της τεχνητής ευφυΐας
Μιλώντας για το ζήτημα της τεχνητής ευφυΐας – όχι της τεχνητής νοημοσύνης όπως λανθασμένα χρησιμοποιείται – ο Σεβασμιώτατος αρχικά αναφέρθηκε στη μετάβαση από την αγροτική ζωή στην πρώτη βιομηχανική επανάσταση, με κέντρο της το εργοστάσιο, και απ’ αυτήν έως και την 4η βιομηχανική επανάσταση, με κέντρο της την τεχνητή ευφυΐα, εξέλιξη προς την οποία θα φτάσει αργά ή γρήγορα η ανθρωπότητα.
Όπως εξήγησε, ο όρος τεχνητή νοημοσύνη λανθασμένα χρησιμοποιείται:
“Λοιπόν, έχουμε αυτό το φαινόμενο σήμερα, τη λεγόμενη τεχνητή νοημοσύνη. Εμένα δεν μου αρέσει αυτός ο όρος. Όχι σε μένα, αλλά και σε πολλούς. Γιατί δεν μου αρέσει αυτός ο όρος; Διότι και στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι – και στη δική μας παράδοση – ο νους είναι κάτι άλλο. Ο νους είναι, ας πούμε, αυτό που λέει η ψυχολογία το υποσυνείδητο. Δηλαδή λέει η ψυχολογία ότι κάτω από τη λογική υπάρχει ένας άλλος κόσμος, είναι το υποσυνείδητο και το ασυνείδητο, που λέει ότι αυτός ο κόσμος, αυτές οι εμπειρίες που εναποθηκεύονται εκεί, καθορίζουν βασικά και διευθύνουν τον άνθρωπο. Επομένως αυτό που λένε αυτοί “υποσυνείδητο”, εμείς το λέμε “νου”. Και η φιλοσοφία μάλλον το έλεγε. Άλλο είναι η λογική. Όταν λοιπόν λέμε τεχνητή νοημοσύνη, είναι λάθος. Θα μπορούσαμε να πούμε τεχνητή ευφυΐα, γιατί η νοημοσύνη είναι κάτι άλλο, κάτι βαθύτερο”.
“Στα αγγλικά πάλι φαινόταν αυτή η διαφορά. Intellect λέγεται ο νους. Reason λέγεται η λογική. Τώρα δυστυχώς ταυτίζεται το intellect με το reason, intellectual, intelligence. Η λογική δεν είναι ο νους, το intellect. Θέλω να πω γιατί είναι ένα βαθύτερο πρόβλημα. Και το πρόβλημα είναι η λογικοκρατία. Όλα τα θεωρούμε με τη λογική. Όλα τα ταυτίζουμε με τη λογική. Αγνοούμε και παραγνωρίζουμε έναν άλλο χώρο που κινείται κάτω από τη λογική. Και αυτός είναι η καρδιά. Αυτό που λέει ο Χριστός, «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Είναι ο νους μέσα στην καρδιά, που ο νους φωτίζεται και γνωρίζει το Θεό“, επεσήμανε.
Μίλησε ακόμη για τον όρο Τεχνοηθική και τη Βιοθεολογία, η οποία ξεκινά από την προοπτική του τι είναι ο άνθρωπος: “Ο άνθρωπος είναι κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού, δεν είναι ρομπότ […] Ο άνθρωπος είναι κάτι ανώτερο“.
Έπειτα μίλησε για τον κατασκοπευτικό καπιταλισμό, κάνοντας μια σύγκριση μεταξύ του κλασικού καπιταλισμού, ο οποίος χρησιμοποιούσε την ύλη, του σύγχρονου καπιταλισμού που χρησιμοποιεί τον ίδιο τον άνθρωπο και τις πληροφορίες που παίρνει από αυτόν. Ανέφερε ως παράδειγμα τη στιγμή που ψάχνω κάτι στη μηχανή αναζήτησης, τονίζοντας ότι την ίδια ώρα δημιουργείται ο λεγόμενος ψηφιακός εαυτός, όπου καταγράφονται οι επιθυμίες και δημιουργείται ένα αρχείο, ενώ κατέληξε ότι αυτός είναι ο λεγόμενος κατασκοπευτικός εαυτός. Όπως τόνισε ο Σεβασμιώτατος σήμερα χρειάζεται όχι μόνο καλή χρήση αλλά και εγκράτεια καθώς και αποχή.
Η εκκοσμίκευση
Προς το τέλος, ο Σεβασμιώτατος αναφέρθηκε στο φαινόμενο της εκκοσμίκευσης. Όπως υπογράμμισε, σε εμάς η εκκοσμίκευση δεν είναι θεσμική, είναι επιφανειακή, διότι στο βάθος υπάρχει ο ιερός ναός, τα Μυστήρια, η προσευχή, οι παππουδες και οι γιαγιάδες που μας μεταφέρουν την παράδοση.
Ακούστε σε podcast ολόκληρη την εκπομπή «Επικαιρότητα στην Πεμπτουσία» της Τετάρτης 26 Νοεμβρίου 2025:
Η εκπομπή «Επικαιρότητα στην Πεμπτουσία» μεταδίδεται κάθε Τετάρτη, στη 13:30, στο διαδικτυακό ραδιόφωνο Pemptousia FM.
Στην εκπομπή θα μπορείτε να ενημερώνεστε για γεγονότα που απασχολούν την κοινωνία, την Εκκλησία, την πολιτική, καθώς και γενικότερα τον παγκόσμιο χάρτη. Στην εκπομπή θα γίνεται επίσης ανασκόπηση στα γεγονότα της εβδομάδας με ρεπορτάζ, σχόλια, αναλύσεις και συνεντεύξεις.
Βρείτε όλες τις προηγούμενες εκπομπές σε podcast στον σύνδεσμο: epikairothta.castos.com
Κεντρική φωτογραφία: ope.gr: Νίκος Χαλκιόπουλος