Η Μεγάλη Παρασκευή είναι για τους Χριστιανούς η πλέον πένθιμη ημέρα, αλλά και η πιο ιερή, η πιο αγία, η πολυσέβαστη και πλέον αγαπητή και προσκυνητή ημέρα της Εκκλησίας μας. Κι αυτό διότι ο Εσταυρωμένος Χριστός πήρε επάνω Του όλες τις αμαρτίες του κόσμου και ανέβηκε στο Φρικτό Γολγοθά για να εξαγοράσει με το τίμιο Αίμα Του τη λύτρωση του ανθρωπίνου γένους.
Σε κλίμα κατάνυξης και συγκίνησης το Θείο Πάθος κορυφώνεται με χιλιάδες πιστούς σε όλη τη χώρα να προσκυνούν τους στολισμένους Επιταφίους. Με τις καμπάνες να ηχούν πένθιμα θα πραγματοποιηθούν οι περιφορές των Επιταφίων, ενώ το «Ω γλυκύ μου έαρ» ακούγεται σε κάθε γωνιά της πατρίδας.
Σε αρκετές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας θα τελεστούν από το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής περιφορές Επιταφίων που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των πιστών, λόγω ιδιαιτεροτήτων, λόγω στολισμού αλλά και της παράδοσης που χάνεται στις διαδρομές της μνήμης.
Στη Θεσσαλονίκη, η πρώτη περιφορά πραγματοποιείται από τον Ιερό Ναό του Αγίου Μηνά, με τον Επιτάφιο των Εμπόρων να βγαίνει στους κεντρικούς δρόμους της πόλης.
Τα εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής ψάλλονται στις 3:00 το μεσημέρι και στις 5:00 το απόγευμα ξεκινάει η περιφορά, που τελείται νωρίτερα από όλους τους υπόλοιπους Επιταφίους στη Θεσσαλονίκη. Οι έμποροι και οι εργαζόμενοι θεωρούν πως είναι ευλογία να περνάει έξω από τα καταστήματά τους την ώρα που είναι ακόμη ανοιχτά για το καταναλωτικό κοινό, που κάνει τα τελευταία πασχαλινά του ψώνια. Βέβαια, την ώρα της περιφοράς «παγώνει» κάθε εμπορική συναλλαγή.
Η Τροχαία Θεσσαλονίκης ανακοίνωσε ότι κατά τις εκδηλώσεις του ναού του Αγίου Μηνά, από τις 4:30 το απόγευμα και μέχρι την ολοκλήρωση της περιφοράς του Επιταφίου θα διακόπτεται η κυκλοφορία όλων των οχημάτων, σταδιακά στις οδούς Ιων. Δραγούμη, Ελ. Βενιζέλου, Καρατάσου, Ναυάρχου Κουντουριώτου, Λ. Νίκης και Εγνατία. Παράλληλα από τις 12:00 το μεσημέρι και μέχρι την ολοκλήρωση της περιφοράς του Επιταφίου, θα απαγορεύεται η στάση και στάθμευση όλων των οχημάτων, όπου αυτή επιτρέπεται, στην οδό Ιων. Δραγούμη, στο τμήμα της από Εγνατία μέχρι Αγ. Μηνά.
Mε έναν διαφορετικό τρόπο, που θυμίζει περισσότερο νησιωτική περιοχή, γίνεται τη Μεγάλη Παρασκευή η περιφορά των Eπιταφίων σε παραλιακές περιοχές της Πελοποννήσου.
Στο Λουτράκι της Κορινθίας, στο Τολό της Αργολίδας, στις Κιτριές και στον Άγιο Ανδρέα της Μεσσηνίας η περιφορά των επιταφίων γίνεται και μέσα στη θάλασσα. Εκεί οι ψαράδες με τα καΐκια τους υποδέχονται τους επιταφίους υπό το φως των κεριών, των βεγγαλικών και των καπνογόνων, ενώ στον Τυρό της Αρκαδίας η θάλασσα γεμίζει με φαναράκια τη στιγμή που η περιφορά των Eπιταφίων περνά από τον παραλιακό δρόμο.
Για δεύτερη χρονιά η συνάντηση των πέντε Επιταφίων στη Θεσσαλονίκη
(Φωτογραφία αρχείου: Ραφαήλ Γεωργιάδης / ope.gr)
Για δεύτερη χρονιά, άλλωστε, θα συναντηθούν και φέτος στην πλατεία Αριστοτέλους πέντε Επιτάφιοι. Στις 9 το βράδυ οι Επιτάφιοι του Καθεδρικού Ιερού Ναού της Του Θεού Σοφίας, του Μητροπολιτικού Ιερού Ναού του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, της Ιεράς Μονής της Αγίας Θεοδώρας, του Ιερού Ναού της Παναγίας Χαλκέων και του Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου του Τρανού δίνουν συνέχεια σ’ ένα νέο θεσμό που δημιουργείται στην πόλη, με έντονο το πολιτιστικό και το τουριστικό αποτύπωμα.
Η πρωτοβουλία για τη συνάντηση των πέντε Επιταφίων στην «καρδιά» της πόλης, την πλατεία Αριστοτέλους, εκεί όπου θα υπάρχει εξέδρα για να παρακολουθήσουν την κορύφωση του Θείου Πάθους χιλιάδες πιστοί και επισκέπτες, ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Υποστηρίζεται από τον Δήμο Θεσσαλονίκης, ενώ ο Οργανισμός Τουρισμού συνέβαλε στην προώθηση του εθίμου.
Κατά τη διάρκεια της περιφοράς των Επιταφίων θα τεθούν σε ισχύ ρυθμίσεις της κυκλοφορίας και απαγορεύσεις της στάθμευσης στους κεντρικούς δρόμους της πόλης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι δύο Επιτάφιοι των ενοριών στη Νέα Μεσήμβρια. Μετά την περιφορά τους στους δρόμους τη Μ. Παρασκευή, συναντώνται στα νεκροταφεία όπου οι κάτοικοι ανάβουν κεριά στα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχουν «φύγει από τη ζωή» και «η νύχτα γίνεται μέρα» από το φως των κεριών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Οι Επιτάφιοι της Θεσσαλονίκης θα συναντηθούν στην Πλατεία Αριστοτέλους
Ο Επιτάφιος «κέντημα» της Ουρανούπολης
Στην Ουρανούπολη της Χαλκιδικής κάθε χρόνο δημιουργείται ένας εξαιρετικός Επιτάφιος, με χιλιάδες χάντρες και λουλούδια. Η ομορφιά και η μοναδικότητά του προσελκύουν ανθρώπους από όλη την Ελλάδα, και το εξωτερικό, οι οποίοι καταφθάνουν στην περιοχή μόνο και μόνο για να συμμετάσχουν στη μυσταγωγία της ετοιμασίας και της περιφοράς του.
Τα χάλκινα της Γουμένισσας συνοδεύουν τον Επιτάφιο
Στη Γουμένισσα Κιλκίς οι Επιτάφιοι από τρεις εκκλησίες βγαίνουν για περιφορά το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής και η διαδρομή τους καταλήγει στη μία από τις δύο, στη μικρή πλατεία της κωμόπολης. Από εκεί, συνοδεία παραδοσιακών οργάνων, κυρίως πνευστών, των φημισμένων χάλκινων της Γουμένισσας, οι τρεις Επιτάφιοι, με τον κόσμο να ακολουθεί, διανύουν μια απόσταση διακοσίων μέτρων ως τη μεγάλη πλατεία, όπου γίνεται και η επιλογή του καλύτερα στολισμένου επιταφίου.
Ο Επιτάφιος στα χωριά της Καβάλας και των Σερρών
Στην τοπική κοινότητα Νέας Ηρακλείτσας της δημοτικής ενότητας Ελευθερών του Δήμου Παγγαίου, την Μεγάλη Παρασκευή γίνεται η αναπαράσταση της αποκαθήλωσης του άχραντου σώματος του Ιησού Χριστού στο ύψωμα του παρεκκλησίου της Αγίας Μαρίνας στην παραλία της Νέας Ηρακλείτσας, μετά την πομπή που ξεκινάει από τον ιερό ναό Παναγίας Φανερωμένης όπου φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Σύμφωνα με την παράδοση την εικόνα αγιογράφησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς.
Στο Σιδηρόκαστρο του Δήμου Σιντικής στις Σέρρες, παιδιά συνοδεύουν τον επιτάφιο του Ιερού Ναού της Αγίας Παρασκευής ντυμένα με στολές εποχής ενώ τα τελευταία χρόνια η περιφορά ολοκληρώνεται στα κοιμητήρια όπου ο επιτάφιος περνάει ανάμεσα από τους τάφους.
Σε πολλές, άλλωστε, αγροτικές περιοχές των Σερρών, κατά τη διάρκεια της περιφοράς του Επιταφίου, αναβιώνει το έθιμο «Αδώνια» κατά το οποίο κάθε νοικοκυρά βάζει στο κατώφλι του σπιτιού ένα τραπεζάκι με θυμίαμα, την εικόνα του Εσταυρωμένου, λουλούδια και ένα πιάτο με κριθάρι ή φακή, για ευημερία και καλές σοδειές. Η ονομασία του εθίμου προέρχεται από τον Άδωνη που παραπέμπει στον κύκλο της βλάστησης και της καρποφορίας.
Στο χωριό Νέο Σούλι του Δήμου Εμμανουήλ Παππά στις Σέρρες αναβιώνει το μοναδικό έθιμο «Γεφύρια». Νέοι και νέες μαζεύουν διάφορα λουλούδια και φύλλα δέντρων και στολίζουν με αυτά αλλά και με εικόνες, ξύλινες ή μεταλλικές κατασκευές σε σχήμα γεφυριού. Τα «Γεφύρια» τοποθετούνται ψηλά από τη μία πλευρά του δρόμου έως την άλλη και ο Επιτάφιος περνάει από κάτω ενώ παραμένουν στο χωριό σαράντα ημέρες. Τα ξερά λουλούδια και οι εικόνες θα τοποθετηθούν αργότερα στο εικονοστάσι του κάθε σπιτιού για ευλογία.
Στο Λουτράκι Κορινθίας
Στο Λουτράκι, αφού πρώτα ο Επιτάφιος του ναού της Παναγίας της Γιάτρισσας περάσει από γειτονιές της πόλης φθάνει στον παραλιακό δρόμο, όπου εκεί γίνεται η περιφορά κατά μήκος της παραλίας. Στη συνέχεια ο επιτάφιος μεταφέρεται στην παραλία και ακολουθεί η είσοδός του στη θάλασσα.
Εκείνη την στιγμή, μία βάρκα υποδέχεται τον επιτάφιο μέσα στο νερό και ταυτόχρονα αλιείς ανάβουν βεγγαλικά και πυρσούς φωτίζοντας την περιφορά, ενώ πολλές άλλες βάρκες τον συνοδεύουν μέχρι να επιστρέψει στην παραλία.
Στο Τολό Αργολίδας
(Φωτογραφία: Eurokinissi)
Στο παραλιακό Τολό της Αργολίδας το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής κάτοικοι και επισκέπτες ακολουθούν την περιφορά του επιταφίου, ο οποίος καταλήγει στην παραλία. Στην συνέχεια ο επιτάφιος μεταφέρεται στη θάλασσα από νέους του χωριού και οι ψαράδες τον υποδέχονται μέσα από τις βάρκες τους με βεγγαλικά και καπνογόνα, ενώ μυροφόρες ψάλλουν τα εγκώμια του επιτάφιου θρήνου.
Το έθιμο της περιφοράς του Επιταφίου στη θάλασσα έχει τις ρίζες του στα χρόνια όπου Κρήτες έφθασαν στο Τολό για να κατοικήσουν μόνιμα, μεταφέροντας παράλληλα ένα από τα έθιμά τους. Με την περιφορά λοιπόν του επιταφίου μέσα στο νερό οι κάτοικοι θέλουν να τιμήσουν τη θάλασσα, διότι τους προσφέρει τροφή και ταυτόχρονα να ευλογηθεί.
Στις Κιτριές Μεσσηνίας
Η περιφορά του Επιταφίου στις Κιτριές είναι ξεχωριστή, διότι η Ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου ξεκινά αργά το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής. Λίγη ώρα πριν από τα μεσάνυχτα ξεκινά η περιφορά με τους πιστούς να τον ακολουθούν από το παλιό καλντερίμι μέχρι το λιμανάκι του χωριού. Στη συνέχεια οι ψαράδες τοποθετούν με ευλάβεια τον επιτάφιο στα καΐκια τους, όπου με τη συνοδεία των υπόλοιπων σκαφών, τα οποία είναι ελλιμενισμένα, κάνουν τον κύκλο του όρμου των Κιτριών. Κατόπιν, επιστρέψουν στο λιμάνι για να συνεχιστεί η περιφορά του επιταφίου μέσα στο χωριό.
Το έθιμο έχει τις ρίζες τους στους ψαράδες της περιοχής που ήθελαν να «προσκυνήσουν» τον επιτάφιο τα θαλάσσια νερά της περιοχής.
Στον Άγιο Ανδρέα Μεσσηνίας
Εκτός από τις Κιτριές, περιφορά του επιταφίου μέσα στη θάλασσα γίνεται και στον Άγιο Ανδρέα της Μεσσηνίας. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής η περιφορά ξεκινά από την εκκλησία του χωριού και φθάνει στο λιμανάκι.
Εκεί τον περιμένουν οι ψαράδες, όπου με τη συνοδεία αλιευτικών κάνει τον κύκλο του λιμανιού και κατόπιν επιστρέφει στην παραλία.
Στον Τυρό της Αρκαδίας
Στον παραλιακό Τυρό της Αρκαδίας, οι Επιτάφιοι των Ιερών Ναών της Αγίας Μαρίνας και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος συναντώνται στον παραλιακό δρόμο, όπου ψάλλεται κοινή δέηση.
Τους δύο Επιταφίους τους συνοδεύουν από τη θάλασσα ψαροκάικα και σκάφη των επισκεπτών που συμμετέχουν στην περιφορά, ενώ η θάλασσα γεμίζει με εκατοντάδες αυτοσχέδια φαναράκια, μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα.
Επίσης, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου η παραλία του Τυρού γεμίζει από άκρη σε άκρη με χιλιάδες φαναράκια που φωτίζουν τη θάλασσα και συμβολίζουν τις ψυχές των Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων που έχουν χαθεί.
(Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)