Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ζούμε σε εποχή όπου κυριαρχεί το “πνεύμα της πλάνης” τόνισε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος κατά την ομιλία του από την πανηγυρίζουσα Λαύρα του Αγίου Σάββα του Ηγιασμένου η οποία βρίσκεται στην όχθη του Χειμμάρου των Κέδρων.
Το Παλαίφατο Πατριαρχείο τίμησε εχθές – σύμφωνα με το παλαιό εορτολόγιο (5/18 Δεκεμβρίου), την ιερά μνήμη του Οσίου Σάββα με τον Μακαριώτατο να προεξάρχει της ιεράς πανηγύρεως.
Κατά την ομιλία του ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων αναφέρθηκε στον βίο και τη συμβολή του Οσίου Σάββα στην εδραίωση του μοναχισμού ενώ δεν παρέλειψε να στείλει μήνυμα και για την εποχή στην οποία ζούμε όπου το ψεύδος, η αδικία και το σκοτάδι κυριαρχούν. “Το δε πνεύμα της πλάνης δεν είναι άλλο από το πνευμα του αντιχρίστου”, είπε και προέτρεψε να προετοιμαστούμε κατάλληλα για να υποδεχθούμε στο ταπεινό στάβλο της Βηθλεέμ τον Χριστό.
Αναλυτικά το ανακοινωθέν της Αρχιγραμματείας:
Τήν Πέμπτην, 5ην/18ην Δεκεμβρίου 2025, ἑωρτάσθη ὑπο τοῦ Πατριαρχείου ἡ ἑορτή τοῦ Ὁσίου ἡμῶν Πατρός ἡμῶν Σάββα τοῦ ἡγιασμένου εἰς τήν ὑπ’ αὐτοῦ ἱδρυθεῖσαν Ἱεράν Λαύραν τήν κειμένην εἰς τήν ὄχθην τοῦ Χειμάρρου τῶν Κέδρων, δεξιά τῷ κατερχομένῳ πρός τήν Νεκράν Θάλασσαν.
Ὁ Ἅγιος Σάββας ἀφίχθη εἰς τήν Ἁγίαν Γῆν ἐκ τῆς πατρίδος αὐτοῦ Καππαδοκίας τό 456 καί ἐμαθήτευσε παρά τῷ Μεγάλῳ Εὐθυμίῳ καί Θεοκτίστῳ, ἐν οἷς καί ἠσκήθη ἐπί ἔτη πολλά. Ἐκπληρώσας τάς μοναχικάς αὐτοῦ ὑποχρεώσεις καί καθοσιωθείς πάσῃ ἀρετῇ καί ζητήσας εὐλογίαν ἀνεχώρησε καί ἵδρυσε Μονήν Λαύραν διά τούς προκεχωρημένους εἰς τήν ἄσκησιν μοναχούς καθιερώσας οὕτως τήν λαυρεωτικήν ζωήν εἰς τήν Ἁγίαν Γῆν, τό τυπικόν τῆς ὁποίας διεδόθη ὡς μοναχικός κανών εἰς πᾶσαν τήν οἰκουμένην, καί καθωδήγησεν χιλιάδας μοναχούς εἰς τήν ἐν Χριστῷ μοναχικήν ζωήν, συνειργάσθη δέ μετά τοῦ Ὁσίου Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου, ἀγωνιζόμενος κατά τῆς κακοδοξίας τοῦ μονοφυσιτισμοῦ καί προασπίζων τήν Ὀρθόδοξον πίστιν τῆς ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ μιᾶς οὐσίας καί δύο φύσεων, συμφώνως πρός τό Δόγμα τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Χαλκηδόνος.
Πρός τιμήν τοῦ φωστῆρος τούτου τῆς μοναχικῆς ζωῆς ἐτελέσθη εἰς τήν αὐτοῦ Λαύραν ὁλονύκτιος ἀγρυπνία, τῆς ὁποίας προεξῆρξεν ἡ Α.Θ.Μ. ὁ Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος, συλλειτουργούντων Αὐτῷ τοῦ Γέροντος Ἀρχιγραμματέως Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου, τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἄκκρης -Πτολεμαΐδος κ. Μακαρίου, ὄντος Ἀρχιερέως τῆς ὅλης τριημέρου ἑορτῆς, καί τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἑλενουπόλεως κ. Ἰωακείμ, Ἁγιοταφιτῶν Ἱερομονάχων, ὡς τῶν Ἀρχιμανδριτῶν π. Μαρκέλλου, π. Νήφωνος, π. Δοσιθέου, Πρεσβυτέρων τῶν ὁμόρων περιοχῶν Μπετζάλλας καί Βηθλεέμ, τοῦ ἀντιπροσώπου τῆς Ρωσικῆς Πνευματικῆς Ἀποστολῆς εἰς Ἱεροσόλυμα, τοῦ Ἀρχιδιακόνου π. Μάρκου καί τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Εὐλογίου, ψάλλοντος τοῦ Πρωτοψάλτου τοῦ Πανιέρου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως διακόνου π. Εὐσταθίου καί βοηθῶν αὐτοῦ ἑλληνιστί δεξιά καί Ἀραβοφώνου χορῳδίας ἀριστερά ὑπό τόν κ. Ἠλία, πιστῶν δέ ἐκ τῶν πόλεων Βηθλεέμ, Χωρίου τῶν Ποιμένων καί Μπετζάλλας, παρουσίᾳ τοῦ Γενικοῦ Προξένου τῆς Ἑλλάδος εἰς τά Ἱεροσόλυμα κ. Δημητρίου Ἀγγελοσοπούλου καί τοῦ κ. Ὑψηλάντη, τῇ φροντίδι τοῦ Πνευματικοῦ τῆς Λαύρας Ἀρχιμανδρίτου π. Εὐδοκίμου.
Εἰς τό Κοινωνικόν τῆς θείας Λειτουργίας ὁ Μακαριώτατος ἐκήρυξε τόν θεῖον λόγον ὡς ἕπεται:
«Ἐξαπόστειλον τὸ φῶς σου καὶ τὴν ἀλήθειάν σου· αὐτά με ὡδήγησαν καὶ ἤγαγόν με εἰς ὄρος ἅγιόν σου καὶ εἰς τὰ σκηνώματά σου», (Ψαλμ. 42,3), ἀναφωνεῖ ὁ ψαλμῳδός.
Σεβαστοί ἅγιοι Πατέρες καί Ἀδελφοί
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί καί προσκυνηταί,
Ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος συνήγαγε πάντας ἡμᾶς ἐν τῇ ἐπωνύμῳ ταύτῃ Λαύρᾳ Σάββα τοῦ ἡγιασμένου, ἵνα ἑορτάσωμεν τήν πανίερον μνήμην αὐτοῦ καί ἀναπέμψωμεν εὐχαριστηρίους εὐχάς τῷ Ἁγίῳ Τριαδικῷ Θεῷ, τῷ δοξάζοντι τούς δοξάζοντας Αὐτῷ.
Ὁ ὅσιος Πατήρ ἡμῶν Σάββας ἐκ βρέφους ἐπιμελῶς καλλιεργήσας τήν ἀρετήν ἐγένετο ὄργανον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ ὁδηγήσαντος τά διαβήματα αὐτοῦ εἰς τούς Ἁγίους Τόπους, ἔνθα ἐγνώρισεν τούς καθηγητάς καί πολιστάς τῆς ἐρήμου τῆς Παλαιστίνης Θεοδόσιον τόν Κοινοβιάρχην καί Εὐθύμιον τόν Μέγαν, ὁ ὁποῖος «ἀπέστειλεν αὐτόν εἰς τόν μακάριον Θεόκτιστον, δηλώσας αὐτῷ ποιεῖσθαι αὐτοῦ φροντίδα ὡς μέλλοντος τῇ τοῦ Χριστοῦ Χάριτι ἐν τῇ μοναχικῇ διαπρέψαι πολιτείᾳ», κατά τήν μαρτυρίαν τοῦ βιογράφου αὐτοῦ Κυρίλλου Σκυθοπολίτου.
Τοῦ θεόφρονος Σάββα τελοῦντος ὑπό τήν πνευματικήν καθοδήγησιν τοῦ ὁσίου Θεοκτίστου ἤκουε τοῦ Δαυϊτικοῦ λογίου: «Ἐξαπόστειλον τὸ φῶς σου καὶ τὴν ἀλήθειάν σου· αὐτά με ὡδήγησαν καὶ ἤγαγόν με εἰς ὄρος ἅγιόν σου καὶ εἰς τὰ σκηνώματά σου», (Ψαλμ. 42,3). Ὄντως ὁ Ὅσιος Πατήρ ἡμῶν ἤχθη εἰς ὄρος Ἅγιον καί εἰς τά σκηνώματα τοῦ Κυρίου, διό καί ὁ ὑμνῳδός αὐτοῦ ἐναργέστατα λέγει: «Τὸ κατ’ εἰκόνα τηρήσας ἀλώβητον, νοῦν ἡγεμόνα κατὰ παθῶν ὀλεθρίων, ἀσκητικῶς ἐνστησάμενος, εἰς τὸ καθ’ ὁμοίωσιν ὡς δυνατὸν ἀνελήλυθας· ἀνδρικῶς γὰρ τήν φύσιν ἐκβιασάμενος, ἔσπευσας τὸ χεῖρον καθυποτάξαι τῷ κρείττονι, καὶ τὴν σάρκα δουλῶσαι τῷ πνεύματι. Ὅθεν Μοναζόντων, ἀνεδείχθης ἀκρότης, πολιστὴς τῆς ἐρήμου, εὐδρομούντων ἀλείπτης, κανὼν ἀρετῆς ἀκριβέστατος…»
Κατά δέ τήν «Σοφίαν Σολομῶντος»,ὁ δίκαιος Σάββας ἔλαβε «τό βασίλειον τῆς εὐπρεπείας καί τό διάδημα τοῦ κάλλους ἐκ χειρός Κυρίου», (Πρβλ. Σοφ. Σολομ. 5,16) «ὅτι ὁ Θεός ἐπείρασεν αὐτόν καί εὗρεν αὐτόν ἄξιον ἑαυτοῦ· ὡς χρυσὸν ἐν χωνευτηρίῳ ἐδοκίμασεν αὐτόν καὶ ὡς ὁλοκάρπωμα θυσίας προσεδέξατο αὐτόν», (Πρβλ. Σοφ. Σολομ. 3,5-6).
Μέ ἄλλα λόγια οἱ ἀσκητικοί ἀγῶνες, τοὐτέστιν αἱ δοκιμασίαι, οἱ ποικίλοι πειρασμοί καί ἡ ὑπομονή τοῦ θαυμαστοῦ Σάββα, κατέστησαν αὐτόν ἄξιον τοῦ θείου ἐλέους. Καί τοῦτο διότι ὁ ὅσιος Σάββας κατηνάλωσεν ἑαυτόν εἰς τό θυσιαστήριον γενόμενος οὕτω προσφορά καί θυσία τῷ Θεῷ, ὡς παραγγέλλει ὁ θεῖος Παῦλος λέγων: «Γίνεσθε οὖν μιμηταί τοῦ Θεοῦ ὡς τέκνα ἀγαπητά, καὶ περιπατεῖτε ἐν ἀγάπῃ, καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς ἠγάπησεν ἡμᾶς καὶ παρέδωκεν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν προσφορὰν καὶ θυσίαν τῷ Θεῷ εἰς ὀσμὴν εὐωδίας», (Ἐφεσ. 5,1-2).
Ἑρμηνεύων τόν λόγον τοῦτον ὁ Ἱερός Χρυσόστομος λέγει: «Ἐραστής ἔσο τῆς ἀγάπης· δι’ αὐτῆς γάρ ἐσώθης, δι’ αὐτῆς υἱός γέγονας». Ἐραστής αὐτῆς τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ ἐγένετο καί ὁ μακάριος Σάββας, ἀκούων τοῦ Κυριακοῦ παραγγέλματος: «Ἐγώ δέ λέγω ὑμῖν ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς ὑμῶν… ὅπως γένησθε υἱοί τοῦ Πατρός ὑμῶν τοῦ ἐν οὐρανοῖς», (Ματθ. 5, 44-45). Αὕτη ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ ὁδηγεῖ εἰς τήν τελείωσιν τοῦ ἀνθρώπου ὡς λέγει Κύριος: «ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι, ὥσπερ ὁ Πατήρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς τέλειός ἐστιν», (Ματθ. 5,48).
Ἰδού λοιπόν διά τί ὁ ὑμνῳδός τῆς Ἐκκλησίας ἀναφωνεῖ λέγων: «Κλῖμαξ θεία καὶ σεπτή, εἰς οὐρανούς ἀνάγουσα, τοῖς πᾶσιν ἐγνωρίσθη, ὁ θεόληπτος βίος σου… Σάββα μακάριε, Ἀγγέλων συνόμιλε, Δικαίων καὶ Ὁσίων ὁμόσκηνε…» Εἰς ἐπίρρωσιν δέ τούτων ὁ ὑμνῳδός ποιεῖται μνείαν τῆς θήκης, τοὐτέστιν τῆς λάρνακος τῆς φερούσης τό εὐωδιάζον αὐτοῦ σκήνωμα λέγων: «Μυρίζει σου ἡ θήκη πνευματικήν εὐωδίαν πλουσίως εὐφραίνουσα, τοὺς σοὺς υἱούς, σὲ περιεστώτας εἰλικρινῶς, ἐνθυμουμένους Ὅσιε, τὴν Ἀγγελικήν σου διαγωγήν, καὶ τὴν σοὶ δεδομένην, λαμπρότητα καὶ δόξαν, καὶ τὴν ἀΐδιον τερπνότητα».
Ἡ διά τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας τελουμένη σήμερον μνήμη τοῦ θεοφόρου Πατρός ἡμῶν Σάββα, δεν ἀφορᾷ ἁπλῶς εἰς γεγονός τοῦ παρελθόντος, ἀλλά μᾶλλον εἰς μίαν διακεκριμένην ἐν τῷ χορῷ τῶν ἀσκητῶν πνευμαιτκήν προσωπικότητα, ἡ ὁποία, ὡς ἄλλος πνευματικός καθρέπτης δέχεται καί ἀντανακλᾷ τήν δόξαν Κυρίου, κατά τήν δήλωσιν τοῦ θείου Παύλου λέγοντος: «ἡμεῖς δὲ πάντες ἀνακεκαλυμμένῳ προσώπῳ τὴν δόξαν Κυρίου κατοπτριζόμενοι τὴν αὐτὴν εἰκόνα μεταμορφούμεθα ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν, καθάπερ ἀπὸ Κυρίου Πνεύματος», (Β’ Κορ. 3,18).
Ἑρμηνεύων τόν λόγον τοῦτον ὁ Ἱερός Χρυσόστομος λέγει: «Ὥσπερ ἄν εἶ ἄργυρος πρός τάς ἀκτῖνας κείμενος καί αὐτός ἀκτῖνας ἐκπέμψειεν… οὕτω καί ἡ ψυχή καθαιρουμένη καί ἀργύρου λαμπροτέρα γινομένη, δέχεται ἀκτῖνα ἀπό τῆς δόξης τοῦ Πνεύματος καί ταύτην ἀντιπέμπει» .
Ἡ μεταμόρφωσις δέ αὐτή εἶναι ἡ ἁγιωσύνη, τοὐτέστιν ἡ δικαιοσύνη καί ἡ ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ, περί τοῦ ὁποίου ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής λέγει: «ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων· καὶ τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει, καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν», (Ἰωάν. 1, 4-5).
Ὄντως, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, οὐδεμία ἀμφιβολία ὑπάρχει ὅτι ζῶμεν εἰς καιρούς ὅπου κυριαρχεῖ «τό πνεῦμα τῆς πλάνης» (Ἰωάν. 4,6), δηλαδή τό ψεῦδος, ἡ ἀδικία καί ἡ σκοτία γενικώτερον. Τό δέ πνεῦμα τῆς πλάνης δέν εἶναι ἄλλο ἀπό τό πνευμα τοῦ ἀντιχρίστου, ὡς λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής: «Καὶ πᾶν πνεῦμα ὃ μὴ ὁμολογεῖ τὸν ᾿Ιησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα, ἐκ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔστι· καὶ τοῦτό ἐστι τὸ τοῦ ἀντιχρίστου ὃ ἀκηκόατε ὅτι ἔρχεται, καὶ νῦν ἐν τῷ κόσμῳ ἐστὶν ἤδη», (Α’ Ἰωάν. 4,3).
Διό καί ἡμεῖς προετοιμάσωμεν ἑαυτούς κατά τό τρέχον στάδιον τῆς νηστείας τῶν Χριστουγέννων, ἵνα ὑποδεχθῶμεν ἐν τῷ ταπεινῷ σπηλαίῳ τῆς Βηθλεέμ «Χριστόν ἐν σαρκί ἐληλυθότα» ἐκ τῶν ἁγνῶν αἱμάτων τῆς Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας, τῇ ἐπισκιάσει τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Μετά δέ τοῦ ὑμνῳδοῦ εἴπωμεν: «Σάββα θεόφρον, … πλάνης τὰ πνεύματα ὁ καταβαλών, Πνεύματος Ἁγίου τὸ καθαρὸν δοχεῖον, ὁ ποδηγέτης τῶν Μοναστῶν, ἠκριβωμένη τε στάθμη τῆς ἐγκρατείας, τῆς ταπεινώσεως, περίβλεπτον τὸ ὕψος, κρήνη ἡ βρύουσα, ἰάσεων πελάγη, Χριστὸν ἱκέτευε, Χριστὸν δυσώπει Ὅσιε, δωρηθῆναι τῇ Ἐκκλησία, ὁμόνοιαν, εἰρήνην, καὶ μέγα ἔλεος.» Ἔτι καί ἔτι Χριστόν ἱκέτευε, Ὅσιε Πάτερ ἡμῶν Σάββα, δωρηθῆναι τῇ δοκιμαζομένῃ περιοχῇ ἡμῶν καί τῷ κόσμῳ ἅπαντι εἰρήνην καί δικαιοσύνην. Ἀμήν. Ἔτη πολλά καί εὐλογημένα».
Μετά τήν Ἀπόλυσιν ἐδόθη τό κόλλυβον καί ἠκολούθησε μοναστηριακή τράπεζα.
Ἀναχωρῶν καί εὐλογῶν ὁ Μακαριώτατος τούς Ἁγιοσαββίτας Πατέρας διῆλθε κατά τό ἔθος καί ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἀββᾶ Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου.
Ἡ ἑορτή τοῦ Ὁσίου Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου ἑωρτάσθη ὡσαύτως εἰς τό πανηγυρίζον Ἱερόν Παρεκκλήσιον πρός τιμήν αὐτοῦ εἰς τήν Ἱεράν Μονήν τῶν Ἁγίων Ἀρχαγγέλων Παλαιᾶς Πόλεως Ἱεροσολύμων δι’ Ἑσπερινοῦ μετ’ Ἀρτοκλασίας ἀφ’ ἑσπέρας καί θείας Λειτουργίας τήν πρωΐαν, τελεσθεισῶν ὑπό τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀριστοβούλου ἐν συμμετοχῇ μοναζουσῶν καί πολλῶν πιστῶν ἐξ Ἱεροσολύμων, τούς ὁποίους μετά τήν θείαν Λειτουργίαν ἀνέψυξεν διά κεράσματος ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Λύδδης κ. Δημήτριος.
Βίντεο από την εορτή στο παρεκκλήσιο του Αγίου Σάββα στη Μονή των Αγίων Αγγέλων:
