Η Αγία Παρασκευούλα, το ιστορικό εκκλησάκι του Μεσολογγίου

«Εν ονόματιτης Αγίας Τριάδος, αν τολμήσετε να πράξετε τούτο, πρώτον θυσιάσατε εμένα και σας αφήνω κατάρα του Θεού και της Παναγιάς μας και το αίμα των αθώων να πέσειεις τα κεφάλια σας».

Επίσκοπος Ιωσήφ Ρωγών και Κοζύλης

• Του Χρήστου Σιάσου – Από το βιβλίο μου με τίτλο: «ΚΑΣΤΡΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ, Οδοιπορικό στις Ιερές Μονές της Αιτωλοακαρνανίας»

Όπως κάθε χρόνο, στις 26 Ιουλίου το Σάββατο, έτσι και φέτος η Εκκλησία μας γιορτάζει τη μνήμη της Οσιομάρτυρος Αγίας Παρασκευής. Την παραμονή της εορτής, Παρασκευή 25 Ιουλίου στις 7 το απόγευμα, θα ψαλεί Πανηγυρικός Εσπερινός στο ιστορικό εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευούλας έξω από τον Κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι. Μια μικρή αναφορά στο εκκλησάκι παραθέτουμε στη συνέχεια.

Ο Μικρός Ιερός Ναός της Αγίας Παρασκευής ή Αγία Παρασκευούλα, όπως τηναποκαλούν οι κάτοικοι της πόλης, βρίσκεται μπροστά από τον Κήπο των Ηρώωνκαι πέριξ αυτού του χώρου υπήρχαν και οι Ναοί του Αγίου Νικολάου και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Λέγεται ότι κτίστηκε πολύ πριν από την Ηρωική Έξοδοτου Μεσολογγίου και η αρχική κατασκευή του Ναού ήταν από ξύλο.
Μετά τηνΈξοδο, 10 Απριλίου 1826, η εκκλησία καταστράφηκε από τους Τούρκους. Με την απελευθέρωση του Μεσολογγίου, 2 Μαΐου 1829, κτίστηκε πάνω σταχαλάσματα της παλαιάς, νέα εκκλησία στη μορφή που είναι σήμερα. Στοιστορικό αυτό εκκλησάκι δεν τελούνται Θείες Λειτουργίες ή άλλα μυστήρια γιατίο χώρος του Καθολικού είναι πολύ μικρός.Το 1850, οι κάτοικοι αποφασίζουν να κτίσουν μεγαλύτερο Ναό σε οικόπεδο πουπαραχώρησαν κάποιοι Μεσολογγίτες. Το οικόπεδο αυτό είχε αγριελιές,πλατάνια, βούρλα και ανέβλυζε νερό. Αφού καθαρίσθηκε ο χώρος, κτίσθηκεαρχικά ξύλινος Ναός προς τιμήν της Αγίας Παρασκευής, της Παναγίας και τουΑγίου Νικολάου˙ για το λόγο αυτό, μέσα στον σημερινό Ναό υπάρχουν εικόνεςτης Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του Αγίου Νικολάου.

Ο ξύλινος Ναόςδιατηρήθηκε μέχρι το 1859, έκτοτε και με πρωτομάστορες Κρικελλιώτες,κτίσθηκε ο μεγάλος Ναός της Αγίας Παρασκευής με την ένθερμη υποστήριξη τουΑρχιμανδρίτη Γεράσιμου Ζαλογγίτη. Το 1901 ολοκληρώθηκαν τα δύοκωδωνοστάσια και τοποθετήθηκε το μεγάλο ρολόι.

Φωτο: Η Θαυματουργή εικόνα της Αγίας Παρασκευούλας

Ο Διαμαντής Σούστας, Μεσολογγίτης Καθηγητής, μας διηγείται το εξής συμβάν.Στην επιστράτευση του 1885 βρέθηκε στο 6ο Σύνταγμα Πεζικού που είχε έδρα τοΜεσολόγγι, και την πρώτη νύχτα κάποιος στρατιώτης είδε στον ύπνο του ότιμπροστά στο μικρό εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, μέσα στο χώμα,βρίσκονταν εικόνες Αγίων.Την άλλη ημέρα, με διαταγή του Διοικητή του λόχου, Θωμόπουλου, στρατιώτεςπροχώρησαν στην ανασκαφή και, πράγματι βρέθηκαν τέσσερις εικόνες, εκ τωνοποίων η μία της Αγίας Παρασκευής˙ όλες οι εικόνες τοποθετήθηκαν μέσα στοΝαό. Ανατολικά από το εκκλησάκι και πριν από τον Κήπο των Ηρώων, βρίσκεταιμεγάλη μαρμάρινη πλάκα πάνω στη οποία γράφεται όλη η Απόφαση της Εξόδου.

Σύντομο ιστορικό της Εξόδου

Μετά από ένα χρόνο πολιορκίας, το Μεσολόγγι περνούσε τα τελευταία δύσκολαεικοσιτετράωρα. Βλέποντας πως ήταν αδύνατο πλέον ναέρθουν ενισχύσεις γιατον αγώνα, Εκκλησία, Οπλαρχηγοί και «Καπεταναίοι» της πόλης, αποφάσισαν τησυγκρότηση προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής η οποία θα συνεδρίαζε στονπερίβολο της Αγίας Παρασκευούλας και εκεί θα έπαιρναν την μεγάλη απόφασηγια την Έξοδο.

Η επιτροπή αποτελούνταν από τους: Επίσκοπο Ιωσήφ Ρωγών και Κοζύλης,Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλο, Παναγιώτη Παλαμά, Ιάκωβο Μάγερ, ΧρήστοΚαψάλη, τους οπλαρχηγούς, Θανάση Ραζηκώτσικα, Νότη Μπότσαρη, ΔημήτρηΜακρή, Κίτσο Τζαβέλλα, Γεώργιο Κίτσο, Ν.Στουρνάρα, Δημ. Κοντογιάννη, ΚώσταΒλαχόπουλο, Δημ. Γεροθανάση, Δ. Σιαδήμα, το φρούραρχο Μήτρο Δεληγιώργη,τους Αντιστράτηγους Γιαννάκη Ραζηκώτσικα, Παν. Σωτηρόπουλο, Γεώρ. Τζαβέλα,Ζάχο Μήλιο, Β. Χασάπη, Κων. Τσιριγώτη, Αθ. Κουτσονίκα, Γιώτη Γκιώνη, Νικ.Καραμήστο και άλλους Καπεταναίους.

Φωτο: Επίσκοπος Ρωγών και Κοζύλης Ιωσήφ

Πρόεδρος ορίστηκε ο Επίσκοπος Ρωγών και Κοζύλης Ιωσήφ. Δύσκολες ώρες,λίγος ο χρόνος. Ο Εκκλησιαστικός αυτός Ηγέτης, ήρθε από τα Αμπελάκια της Θεσσαλίας στο ηρωικό Μεσολόγγι για να δοξάσει τον τόπο αυτόν και ναδοξαστεί ως ο Μεγάλος Ιερομάρτυρας. Αυτές τις δύσκολες ημέρες, γίνεταιΚυβερνήτης, Εθνάρχης, Στρατηγός, γίνεται ο Δεσπότης της πόλης. Είχε μεγάληεπιρροή και δεν γινόταν τίποτα στο Μεσολόγγι χωρίς την παρουσία του. « ΟΕπίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ με μεγάλη καρτερία και γενναιότητα υποφέρει τα δεινάχάριν του Μεσολογγίου και της Πατρίδος, κρατών τον ΤίμιονΣταυρόν εις τας χείρας του και με ρακώδη ενδυμασία εμψυχώνων τους πολιορκημένους

Μεσολογγίτες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, τους ετοιμάζει ναυποδεχθούν μεμεγάλη καρτερία και γενναιότητα την θυσία για την Πατρίδα…», γράφει στις 19Δεκεμβρίου 1825 η εφημερίδα, τα Ελληνικά Χρονικά. Από το ρακένδυτοπετραχήλι του «κρέμονται» οι ψυχές όλων των πολιορκημένων Μεσολογγιτών.

Το συμβούλιο που θα προεδρεύσει ο Επίσκοπος ονομάσθηκε«Συμβούλιο τουΘανάτου». Τις ώρες αυτές η Αγία Παρασκευούλα στέκει δίπλα στον καθένα καιτον φωτίζει για τις επόμενες αποφάσεις.

Η ώρα της μεγάλης μάχης πλησιάζει. Η πρόταση ήταν πολύ σκληρή, σφαγή όλωντων γυναικόπαιδων του Μεσολογγίου, προκειμένου να μην πέσουν στα χέριατων Τούρκων. Ο Επίσκοπος Ιωσήφ αντέδρασε αμέσως λέγοντας: «Εν ονόματιτηςΑγίας Τριάδος, αν τολμήσετε να πράξετε τούτο, πρώτον θυσιάσατε εμένα και σαςαφήνω κατάρα του Θεού και της Παναγιάς μας και το αίμα των αθώων να πέσειεις τα κεφάλια σας».

Ο Επίσκοπος, όπως γράφει ο Κασομούλης, άρχισε να κλαίει, όλοιέμεινανσιωπηλοί-βουβοί για αρκετή ώρα. Αποφασίστηκε να μη θανατώσουν ταγυναικόπαιδα. Ο Θανάσης Ραζηκώτσικας λέει με δυνατή φωνή: «Αδέρφια,υπάρχει δρόμος… είναι ο δρόμος του Θεού!» Δύσκολες ώρες, όλοι είναισκεπτικοί, ο Επίσκοπος παίρνει τους στοχασμούς όλων των Συμβούλων και τουλαού, αναλογίζεται τη μεγάλη ευθύνη που έχει ως Πρόεδρος και Αρχιερέας καιμε τη σοφία που τον διακατέχει, συντάσσει την απόφαση και το σχέδιο της Εξόδου, το υπαγορεύει στον λόγιο Νικόλαο Κασομούλη, από τη Σιάτιστα της Κοζάνης, που ήταν και Γραμματέας του Στρατηγού Νικολάου Στουρνάρη.

Η απόφαση αποτελείται από δεκαεπτά άρθρα με αναφορά στον αγώνα για τηνΕλευθερία ή τον Θάνατο. Η Έξοδος αποφασίστηκε ομόφωνα να γίνει ΣάββατοΛαζάρου προς Κυριακή των Βαΐων, στις 10 με 11 Απριλίου του 1826, ταμεσάνυχτα ώρα 10 με 12. Έτσι, η τύχη, η δόξα, ο αιώνιος θρύλος, η λύση της τραγωδίας του Μεσολογγίου, κρίθηκαν στοΣυμβούλιο αυτό με αυτή τηναπόφαση που υλοποιήθηκε στη συνέχεια. Ο Μάγερ, μετά το Συμβούλιο, σεεπιστολή του γράφει: «Καταντήσαμε εις τοιαύτην ανάγκην, ώστε να τρεφώμεθααπό τα πλέον ακάθαρτα ζώα: γάτες, ποντίκια και σκυλιά. Υποφέρομεν φρικτάαπό πείναν και από δίψαν…».

Κάθε χρόνο, στις Γιορτές Εξόδου του Μεσολογγίου, προσκυνητές από κάθε γωνιάτης Ελλάδος και του Εξωτερικού προσέρχονται στο Ιστορικό αυτό εκκλησάκι,προσκυνούν την εικόνα της Αγίας Παρασκευής και ανάβουν κεράκιπροσευχόμενοι να μην ζήσουμε ποτέ πια τέτοιες απάνθρωπες καταστάσεις.
Η Απόφαση της Εξόδου.

«Εν ονόματι της Αγίας Τριάδος Βλέποντες τον εαυτόν μας, το στράτευμα και τους πολίτας εν γένει μικρούς και μεγάλους παρ’ ελπίδανυστερημένους από όλα τακατεπείγοντα αναγκαία της ζωής προ 40 ημέρας και ότι εκπληρώσαμεν τα χρέημας ως πιστοί στρατιώται της πατρίδος εις την στενήνπολιορκίαν ταύτην και ότι,εάν μίαν ημέρανυπομείνωμενπερισσότερον, θέλομεναποθάνει όρθιοι εις τους δρόμους όλοι. Θεωρούντες εκ του άλλου ότι μας εξέλιπεν κάθε ελπίς βοηθείαςκαι προμηθείας, τόσον από την θάλασσαν καθώς και από την ξηράν ώστε ναδυνηθώμεν να βαστάξωμεν, ενώ ευρισκόμεθανικηταί του εχθρού,αποφασίσαμεν ομοφώνως: Η έξοδός μας να γίνη βράδυ εις τας δύο ώρας της νυκτός 10 Απριλίου, ημέρα Σάββατον καιξημερώνοντας των Βαΐων, κατά το εξήςσχέδιον, ή έλθη ή δεν έλθη βοήθεια:

Α΄. – Όλοι οι Οπλαρχηγοί οι από την δάμπιαν του Στορνάρη έως εις την δάμπιαντου Μακρή, με τους υπό την οδηγίαν των, μία κολώνα, να ριχθούν εις τηνδάμπιαν του εχθρού εις την ακρογιαλιάν, εις το δεξιόν. Η σημαία του στρατηγούΝότη Βότζιαρη θέλει μείνει ανοικτή, ως οδηγός του σώματος τούτου. Οστρατηγός Μακρής να την συνοδεύση με ειδήμονας, όπου γνωρίζουν τον τόπον.

Φωτο: Μνημείο της απόφασης της Εξόδου, που τοποθετήθηκε
από το Κέντρου Λόγου & Τέχνης, «Διέξοδος»
έξω από τον Κήπο των Ηρώων

Β΄. – Όλοι οι Οπλαρχηγοί οι από την δάμπιαν του στρατηγού Μακρή έως εις τηνΜαρμαρούν με τους υπό την οδηγίαν των, μία κολώνα όλοι, να ριχθούν εις τονπρομαχώνα αριστερά κατά των εχθρών. Ο στρατηγός Μακρής, με την σημαίαντου ανοικτήν, θέλει είναι οδηγός του σώματος τούτου, αριστερά.

Γ΄. – Δια να μη μπερδευθή το Στράτευμα με ταις φαμελλιαίς, δίδεται το γεφύριτης δάμπιας του Στορνάρη, και όλοι οι φαμελλίται, εντόπιοι και ξένοι, να ταιςσυνοδεύσουν και να διαβούν απ’ εκεί. Τα δύο γεφύρια είναι το μεν δια τηνδεξιάνκολώναν και το της Λουνέττας δια την αριστεράν.

Δ΄. – Κάθε οπλαρχηγόςνα σηκώνη τους στρατιώτας του ανά έναν από τον προμαχώνα του, ώστε ο τόποςνα μείνη εύκαιρος έως εις την ύστερηνώραν.

Ε΄. – Οι από την Μαρμαρούν, άμασκοτειδιάση, να τραβηχθούν από ένας-ένας και να σταθούν εις την δάμπιαν τουΧορμόβα. ΣΤ΄. – Ο Τζιαβέλας, με όλον το Βοηθητικόν σώμα, να μείνηΟπισθοφυλακή αυτός με όλους θέλει περιέλθει όλον τον γύρον του Φρουρίουνα δώση την είδησιν εις όλους και να τους πάρη μαζί του.Ζ΄. – Το σώμα της Κλείσοβας, οδηγούμενον από τους Οπλαρχηγούς του, να εξέλθη με τα πλοιάρια εις την μίαν της νυκτός, σιγανά, και άμα φθάση εις την ξηράν να σταθή έως ειςτας 2 ώρας, όπου θα γίνη το κίνημα απ’ εδώ, να κινηθή και αυτό.

Η΄. – Ο τόπος, το σημείον της διευθύνσεώς μας, θέλει είναι ο Άγιος Σιμεός. Οιοδηγοί θέλουν προσέχει να συγκεντρωθούμεν εκεί όλοι.

Θ΄. – Οι λαγουμτζήδεςνα βάλουν εις τα φυτίλια φωτιά, λογαριάζοντες να βαστάξουν μετά την έξοδόν μας μία ώρα επέκεινα. Το ίδιον να οδηγηθούν και οι εις ταςπυριτοθήκαςευρισκόμενοι ασθενείς και χωλοί. Ηξεύρομεν όλοι τον Καψάλην.

Ι΄. – Επειδή θαπληγωθούν και πολλοί εξ ημών εις τον δρόμον, κάθε σύνδροφοςχρεωστεί να τονβοηθή και να παίρνη και τ’ άρματά του, και εάν δεν είναι εκ του ιδίου σώματος.

ΙΑ΄. – Απαγορεύεται αυστηρώς κανένας να μη αρπάξη άρμα συνδρόφου του ειςτον δρόμον, πληγωμένου ή αδυνάτου, αργυρούν ή σιδηρούν και φύγη. Όπουφανή τοιούτος, μετά την σωτηρίαν μας θέλει δίδει το πράγμα οπίσω και θέλειθεωρείσθαι ως προδότης.

ΙΒ΄. – Οι φαμελλίται όλοι, άμα προκαταλάβουν τους δύο προμαχώνας αι άλλαιδύο κολώναις, θέλουν κινηθεί αμέσως, ώστε να περιστοιχισθούν από τηνοπισθοφυλακήν.
ΙΓ΄. – Κανένας να μη ομιλήση ή φωνάξη την ώραν της εξόδου μας, έως ότου να πέση το δουφέκι εις το ορδί του Κιουταχή από την βοήθειανοπού περιμένομεν και εάν, κατά δυστυχίαν, δεν έλθουν βοήθεια, οι όπισθενπάλιν θέλουν κινηθή αμέσως, όταν κινηθούν αι σημαίαι.

ΙΔ΄. – Όσοι τωναδυνάτων και πληγωμένων επιθυμούν να εξέλθουν και δύνανται, ναειδοποιηθούν από τα σώματά των τούτο.

ΙΕ΄. – Τα μικρά παιδιά όλα να ταποτίσουν αφιόνι οι γονείς, άμα σκοτειδιάση.

ΙΣΤ΄. – Το μυστικόν θέλει το έχομεν:«Καστρινοί και Λογγίσιοι».

ΙΖ΄ –Δια να ειδοποιηθούν όλοι οι Αξιωματικοί τοσχέδιον, επιφορτίζεται ο Νικόλας Κασομούλης, γραμματεύς του Στορνάρη, ναπεριέλθη από τώρα να τους το διαβάση, ιδιαιτέρως εις τον καθέναν. Εάν δε, ειςαυτό το διάστημα, έξαφνα φανή ο στόλος μας, πολεμών και νικών να μείνωμενέως ότου ανταποκριθούμεν. Εν Μεσολογγίω 10 Απριλίου 1826

Κεντρική φωτογραφία: Αγία Παρασκευούλα Μεσολογγίου (Εδώ συνεδρίασε το Συμβούλιο του Αγώνα υπό τον Επίσκοπο Ιωσήφ Ρωγών και Κοζύλης)

H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το ORTHODOXIANEWSAGENCY.GR με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.

Ακολούθησε το ORTHODOXIANEWSAGENCY.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις.